贡献者: 零穹
预备知识 球谐函数
,高维弯曲空间中的拉普拉斯算符
,高维空间球坐标及其度规
在三维的情形,球谐函数是在球坐标下,求解拉普拉斯方程时,通过分离变量得到的。其是拉普拉斯方程角度部分的解。即下面的微分方程
\begin{equation}
\boldsymbol{\nabla} _\Omega^2 Y+\lambda Y=0.~
\end{equation}
其中 $\Omega$ 代表只含角 $(\theta,\phi)$ 的部分,$\lambda$ 是常数,且
\begin{equation}
\boldsymbol{\nabla} ^2_\Omega= \frac{\partial^{2}{}}{\partial{\theta}^{2}} +\cot\theta \frac{\partial }{\partial \theta} +\frac{1}{\sin^2\theta} \frac{\partial^{2}{}}{\partial{\varphi}^{2}} .~
\end{equation}
本词条将仿照三维情形推导球谐函数的方法,推导高维弯曲空间中的球谐函数。
1. 球坐标系下的高维拉普拉斯方程
对一般高维空间的拉普拉斯方程,可由对应空间的拉普拉斯算符获得,即从 $\Delta u=0$ 一般高维空间的拉普拉斯方程如下:
\begin{equation}
\begin{aligned}
&\frac{1}{\sqrt{ \left\lvert g \right\rvert }} \frac{\partial }{\partial x^i} \left(\sqrt{ \left\lvert g \right\rvert }g^{ij} \frac{\partial u}{\partial x^j} \right)\\
=&\frac{1}{\sqrt{ \left\lvert g \right\rvert }} \left(\frac{\partial }{\partial x^i} \sqrt{ \left\lvert g \right\rvert } \right) g^{ij} \frac{\partial u}{\partial x^j}+ \left(\frac{\partial }{\partial x^i} g^{ij} \right) \frac{\partial u}{\partial x^j}+g^{ij}\frac{\partial^2 u}{\partial x^i\partial x^j}\\
=&0 .
\end{aligned}~
\end{equation}
而
\begin{equation}
\begin{aligned}
&\frac{1}{\sqrt{ \left\lvert g \right\rvert }}\frac{\partial }{\partial x^i} \sqrt{ \left\lvert g \right\rvert }=\frac{1}{2g} \frac{\partial g}{\partial g_{jk}} \frac{\partial g_{jk}}{\partial x^i} \\
&=\frac{1}{2g}(gg^{jk}) \frac{\partial g_{jk}}{\partial x^i} \\
&=\frac{1}{2}g^{jk} \frac{\partial g_{jk}}{\partial x^i} .
\end{aligned}~
\end{equation}
$N+1$ 维空间球坐标系 $x^i=\theta^i,i=1,\cdots,N,x^{N+1}=r$ 下的
度规为
\begin{equation}
\begin{aligned}
g_{ij}&=\mathrm{diag}(\eta_i),\\
\eta_{i}&=\left\{\begin{aligned}
& r^2\prod\limits_{k=i+1}^{N}\sin^2\theta^{k},i\leq N,\\
&1,i=N+1.
\end{aligned}\right.
\end{aligned}~
\end{equation}
由此,
\begin{equation}
\begin{aligned}
g^{ij}&=\mathrm{diag}(h^i),\\
h^{i}&=\left\{\begin{aligned}
& r^{-2}\prod\limits_{k=i+1}^{N}\sin^{-2}\theta^{k},i\leq N,\\
&1,i=N+1.
\end{aligned}\right.
\end{aligned}~
\end{equation}
所以
\begin{equation}
\begin{aligned}
&\frac{1}{2}g^{jk} \frac{\partial g_{jk}}{\partial x^{N+1}} =\frac{1}{2}\sum_{j=1}^{N+1}h^{j} \frac{\partial \eta_{j}}{\partial x^i} \\
=&\frac{1}{2} \left(\sum_{j=1}^{N}r^{-2}\prod\limits_{k=j+1}^{N}\sin^{-2}\theta^{k}2r\prod\limits_{k=j+1}^{N}\sin^2\theta^{k} \right) \\
=&Nr^{-1}\\
&\frac{1}{2}g^{jk} \frac{\partial g_{jk}}{\partial x^i} =\frac{1}{2}\sum_{j=1}^{N+1}h^{j} \frac{\partial \eta_{j}}{\partial x^i} \\
=&\frac{1}{2} \left(\sum_{j=1}^{i-1}r^{-2}\prod\limits_{k=j+1}^{N}\sin^{-2}\theta^{k}2r^2\sin\theta^{i}\cos\theta^{i}\prod\limits_{k=j+1,k\neq i}^{N}\sin^2\theta^{k} \right) \\
=&(i-1)\cot\theta^i,\quad i\leq N.
\end{aligned}~
\end{equation}
因此
\begin{equation}
\begin{aligned}
&\frac{1}{\sqrt{ \left\lvert g \right\rvert }} \left(\frac{\partial }{\partial x^i} \sqrt{ \left\lvert g \right\rvert } \right) g^{ij} \frac{\partial u}{\partial x^j}\\
=&Nr^{-1} \frac{\partial u}{\partial r} +\sum_{i=1}^{N}h^{i}(i-1)\cot\theta^i \frac{\partial u}{\partial \theta^i} \\
\end{aligned}~
\end{equation}
而由
式 6 ,$ \frac{\partial g^{ij}}{\partial \theta^i} =0$。且
\begin{equation}
g^{ij}\frac{\partial^2 u}{\partial x^i\partial x^j}=\sum_{i=1}^{N}h^{i}\frac{\partial^2 u}{\partial {\theta^i}^2}+\frac{\partial^2 u}{\partial r^2}~
\end{equation}
所以最后
式 3 变成
\begin{equation}
\begin{aligned}
\sum_{i=1}^{N}h^{i} \left[(i-1)\cot\theta^i \frac{\partial u}{\partial \theta^i} +\frac{\partial^2 u}{\partial {\theta^i}^2} \right] +r^{-N}\frac{\partial }{\partial r} \left(r^{N}\frac{\partial u}{\partial r} \right) =0.
\end{aligned}~
\end{equation}
若定义
\begin{equation}
h^i_{(N)}:=r^2h^i,~
\end{equation}
则 $h^i_{(N)}$ 将仅仅依赖于角部变量。类似球坐标下
三维拉普拉斯方程的写法,我们有
\begin{equation}
r^{-2} \boldsymbol{\nabla} ^{2}_{S^N}u+r^{-N}\frac{\partial }{\partial r} \left(r^{N}\frac{\partial u}{\partial r} \right) =0.~
\end{equation}
其中
\begin{equation}
\boldsymbol{\nabla} ^{2}_{S^N}u:=\sum_{i=1}^N h^{i}_{(N)} \left[(i-1)\cot\theta^i \frac{\partial u}{\partial \theta^i} + \frac{\partial^{2}{u}}{\partial{\theta^i}^{2}} \right] ~
\end{equation}
定义了单位 $N$ 球上的
Laplace-Beltrami 算子。
2. 高维球谐函数
式 12 没有出现混合导数,因此,若将 $u$ 写成变量分离的形式
\begin{equation}
u(r,\theta^1,\cdots,\theta^N)=R(r)W_N(\theta^1,\cdots,\theta^N),~
\end{equation}
式 12 就可写为
\begin{equation}
\frac{1}{R}r^{-N+2}\frac{\partial }{\partial r} \left(r^{N}\frac{\partial u}{\partial r}R \right) =-\frac{1}{W_N}\Delta_{S^N}W_N=\lambda_N.~
\end{equation}
其中 $\lambda_N$ 是分离常数,$\Delta_{S^N}:= \boldsymbol{\nabla} _{S^N}^2$。
将式 15 中只含角度变量的部分提取出来,就得到如下角变量部分满足的方程:
\begin{equation}
\Delta_{S^N}W_N+\lambda_N W_N=0.~
\end{equation}
该方程的解 $W_N$ 便是所谓的 $N$ 维
球谐函数(因为它是定义在 $N+1$ 维空间的 $N$ 维球上的)。
3. 将球谐函数转化为分离变量的形式
三维空间的球谐函数可以继续分离为只关于 $\theta$ 和 $\varphi$ 的乘积形式。同样的,高维空间的球谐函数也能如此。
为了分离变量,我们先试图将 $\theta^N$ 提取出来。利用式 13 ,有
\begin{equation}
\sum_{i=1}^{N-1} h^{i}_{(N)} \left[(i-1)\cot\theta^i \frac{\partial W_N}{\partial \theta^i} + \frac{\partial^{2}{W_N}}{\partial{\theta^i}^{2}} \right] +h^{N}_{(N)} \left[(N-1)\cot\theta^N \frac{\partial W_N}{\partial \theta^N} + \frac{\partial^{2}{W_N}}{\partial{\theta^N}^{2}} \right] +\lambda_N W_N=0.~
\end{equation}
然而,由
式 6 和
式 11 ,$h^i_{(N)}$ 是关于 $\theta^j,i+1\leq j\leq N$ 的函数,为使得上式左边第一式不含 $\theta^j$,只要将 $h^i_{(N)}$ 乘以 $\sin^2\theta^j$ 即可。因此,若定义
\begin{equation}
h^{i}_{(k-1)}=\sin^2\theta^k h^i_{(k)},\quad 1\leq i\leq k-1,2\leq k\leq N,~
\end{equation}
则 $h^i_{(N-1)}$ 只依赖与 $\theta ^{i+1},\cdots,\theta^{N-1}$。利用
式 18 的递推关系,可知,对于给定的 $k$,$\{h^i_{k}\}$ 仅仅依赖于变量 $(\theta^1,\cdots,\theta^k)$ 且 $h^k_{(k)}=1$,且 $h^k_{(k)}=1$。
现在,我们可以将式 17 写为
\begin{equation}
\sum_{i=1}^{N-1} \sin^{-2}\theta^N h^{i}_{(N-1)} \left[(i-1)\cot\theta^i \frac{\partial W_N}{\partial \theta^i} + \frac{\partial^{2}{W_N}}{\partial{\theta^i}^{2}} \right] +h^{N}_{(N)} \left[(N-1)\cot\theta^N \frac{\partial W_N}{\partial \theta^N} + \frac{\partial^{2}{W_N}}{\partial{\theta^N}^{2}} \right] =-\lambda_N W_N.~
\end{equation}
利用
式 13 ,上式可写为
\begin{equation}
\sin^{-2}\theta^N \Delta_{S^{N-1}}{W_N}+ \left[(N-1)\cot\theta^N \frac{\partial W_N}{\partial \theta^N} + \frac{\partial^{2}{W_N}}{\partial{\theta^N}^{2}} \right] =-\lambda_N W_N.~
\end{equation}
显然,现在可以继续进行变量分离,令
\begin{equation}
W_N(\theta^1,\cdots,\theta^N)=W_{N-1}(\theta^1,\cdots,\theta^{N-1})y_N(\theta^N),~
\end{equation}
那么
\begin{equation}
-\frac{1}{W_{N-1}}\Delta_{S^{N-1}}W_{N-1}=\frac{\sin^2\theta^N}{y_N} \left((N-1)\cot\theta^N \frac{\partial y_N}{\partial \theta^N} + \frac{\partial^{2}{y_N}}{\partial{\theta^N}^{2}} \right) +\lambda_N\sin^2\theta^N=\lambda_{N-1}.~
\end{equation}
其中 $\lambda_{N-1}$ 是一个新分离常数。因此,我们有下面方程
\begin{equation}
\begin{aligned}
&\Delta_{S^{N-1}}W_{N-1}+\lambda_{N-1}W_{N-1}=0,\\
& \left((N-1)\cot\theta^N \frac{\partial y_N}{\partial \theta^N} + \frac{\partial^{2}{y_N}}{\partial{\theta^N}^{2}} \right) + \left(\lambda_N-\lambda_{N-1}\sin^{-2}\theta^N \right) y_N=0.
\end{aligned}~
\end{equation}
注意第一个方程和回到了
式 16 的形式,因此可以继续重复该过程。最终可以获得关于 $W_k=W_k(\theta_1,\cdots,\theta_k)$ 的方程
\begin{equation}
\Delta_{S^{k}}W_{k}+\lambda_{k}W_{k}=0,\quad 1\leq k\leq N.~
\end{equation}
和关于 $y_k=y_k(\theta_k)$ 的方程:
\begin{equation}
\frac{\partial^{2}{y_k}}{\partial{\theta^k}^{2}} +(k-1)\cot\theta^k \frac{\partial y_k}{\partial \theta^k} + \left(\lambda_k-\frac{\lambda_{k-1}}{\sin^2\theta_k} \right) y_k=0,2\leq k\leq N~
\end{equation}
并且有一组 $N$ 个变量的分离常数 $\{\lambda_k\}$。注意在 $k=2$ 时,由
式 21 ,我们有
\begin{equation}
W_2(\theta^1,\theta^2)=W_1(\theta^1)y_2(\theta^2).~
\end{equation}
其中
\begin{equation}
\Delta_{S^{1}}W_{1}+\lambda_{1}W_{k}=0.~
\end{equation}
若令 $y_1=W_1$,那么由
式 21 就有
\begin{equation}
W_N(\theta^1,\cdots,\theta^N)=y_1(\theta^1)\cdots y_N(\theta^N).~
\end{equation}
因此,一般高维空间球谐函数可以写为关于每一角变量函数的乘积形式。
致读者: 小时百科一直以来坚持所有内容免费无广告,这导致我们处于严重的亏损状态。 长此以往很可能会最终导致我们不得不选择大量广告以及内容付费等。 因此,我们请求广大读者
热心打赏 ,使网站得以健康发展。 如果看到这条信息的每位读者能慷慨打赏 20 元,我们一周就能脱离亏损, 并在接下来的一年里向所有读者继续免费提供优质内容。 但遗憾的是只有不到 1% 的读者愿意捐款, 他们的付出帮助了 99% 的读者免费获取知识, 我们在此表示感谢。